Toestel ter vergelijking van valsnelheden, Jacob Kley Rotterdam, c. 1750-1787

V09480

Toestel ter vergelijking van valsnelheden

Gravesande, Willem Jacob 's (Ontwerper)‎, Kley, Jacob; Rotterdam (Maker)‎

1750 - 1787

Paets van Troostwijk

Enkele cycloïdale goot op voetstuk met drie stelschroeven, dat terzijde uitsteekt omwille van het evenwicht. De bijbehorende rechte goot ontbreektDe vergelijking van de valsnelheid van een balletje langs een cycloïdale en een rechte goot gaat terug op de openbare probleemstelling van Bernoulli uit 1696 over de brachistochronie van de cycloïde. Wie er het eerst een toestel voor heeft gemaakt is onbekend. Het ontwerp verschijnt al in Desaguliers (1734), en nog niet in de tweede editie van 's Gravesande (1725). Het is dus wellicht onjuist 's Gravesande als ontwerper aan te merken. Uit 's Gravesandes privékabinet werd in 1742 aangekocht voor f 12 'Een hout gestel om te tonen dat een lighaam snelder valt lopende in een cycloïde als op een schuyns vlak'. Het is echter onwaarschijnlijk dat dit zijn origineel is. Ik vermoed dat dit is 'Een Cyclois met een regtlynige goot 'er naast', een van vier toestellen 'alle van mahognyhout keurig door Kley gemaakt', die samen voor f 98-10 werden aangekocht van Paets van Troostwijk in Juli 1787. Het jaar daarop werd uit het Leids Fysisch Kabinet een dergelijk toestel geveild, en dat zal het versleten origineel van 's Gravesande zijn geweest. Er zijn vergelijkbare toestellen - wel compleet - in Teylers Museum en Utrechts Universiteitsmuseum, zie literatuur.

Hoogte: 28.5 cm
Breedte: 76.5 cm
Diepte: 33 cm

W.J. 's Gravesande, Physices Elementa Mathematica (Leiden 17423), par. 454 en Tab. XVII, fig. 3
G.L'E. Turner, 'Van Marum's scientific instruments in Teyler's Museum', in E.Lefebvre & J.G. de Bruin, eds., Martinus van Marum. Life and Work deel 4 (Leiden 1973), p. 156
H.J.M. Bos, Descriptive catalogue. Mechanical instruments in the Utrecht University Museum (Utrecht 1968), p. 44
Peter de Clercq, 'In de schaduw van 's Gravesande', TGGNWT 10 (1987), p. 149-173
Peter de Clercq, The Leiden Cabinet of Physics, a descriptive Catalogue (1997), p. 33

Leids Fysisch Kabinet
Paets van Troostwijk, Adriaan

03.01 Mechanica (onderwerp)
Leiden; the Netherlands (geografie)
Rotterdam; the Netherlands (geografie)

depot